Trzy pokolenia narciarzy z rodziny Gąsieniców-Sieczków

[strona=1]

26 sierpnia br. minęła pierwsza rocznicą śmierci znanego ongiś skoczka narciarskiego i olimpijczyka, Podhalanina, muzyka i stolarza, Romana Gąsienicy-Sieczki. W naszym serwisie przypominamy jego sportowe dzieje.

Góralska rodzina to potęga. W codziennym życiu zdarzają się w jej historii różne chwile - lepsze i gorsze, ale jej siłą jest to, że trzyma się, oczywiście nie uogólniając, zawsze razem, będąc mocna jak granit w tatrzańskiej turni. Mówi się, że prawdziwy góral musi mieć syna, posadzić drzewo i zbudować drewniany dom. Ma jeszcze jedno wyjście - zostać narciarzem i skoczkiem narciarskim... Tak było u Gąsieniców-Sieczków, którzy są głównymi bohaterami mojej opowieści. Wyjątkowa jest ta rodzina, gdyż w każdym z trzech kolejnych po sobie pokoleń miała ona skoczka narciarskiego. Jak pisał kiedyś Krzysztof Blauth, rodzice żyją dalej w swoich dzieciach, zwłaszcza, gdy te idą w ich ślady. Tak właśnie ułożyła się historia tego góralskiego rodu, że co pokolenie "skokowe" i sportowe geny nie pozwoliły Gąsienicom-Sieczkom zaznać spokoju i ruszali oni na krajowe i zagraniczne skocznie. Nic dziwnego. W latach 20. narciarskie rody: Gąsieniców, Zubków, Bujaków, Kulów, Marusarzów i Bachledów tworzyły historię i potęgę polskiego narciarstwa, a zwłaszcza klubu SN PTT Zakopane. Sport już wtedy, w latach 20. stał się ważną częścią historii Zakopanego, a „odskocznia na Krokwi miejscem wokół którego koncentrowali się młodzi ludzie a swoich sił na małych skoczniach, których wówczas było pełno, próbowały nawet dzieci. Wśród nich sporo było dzieci góralskich. Spośród najliczniejszej na Podhalu rodziny Gąsieniców wyszło aż 15. olimpijczyków. Dlatego warto przypomnieć Gąsieniców-Sieczków, spośród których wywodzi się dwóch olimpijczyków: Stanisław, który jako skoczek uczestniczył w II. Zimowych Igrzyskach w Saint Moritz (1928) i Roman, walczący na skoczni "Italia" w 1956 roku, oraz Bartłomiej, który bronił barw Polski podczas Zimowej Uniwersjady 1993 r. w Zakopanem. Wszyscy oni tworzyli żywą historię polskich nart.

Stanisław Gąsienica-Sieczka - on to wszystko zaczął...

Stanisław Gąsienica-Sieczka urodził się 24 października 1904 r. w Zakopanem. Zasłynął jako technik narciarskiego skoku. Reprezentował barwy klubów SN PTT i ON "Sokół". Sieczka był też pierwszym rekordzistą Krokwi. Skakał ładnie, daleko i stylowo a w jednej z gazet umieszczono karykaturę skoczka szybującego nad wsią Zakopane z napisem „Sieczka lecie nad Zakopanem. Stanisław zaczynał swoją karierę na obiekcie w Jaworzynce, potem trafił na Krokiew po to by od razu być jej rekordzistą. Stało się to 22 marca 1925 roku, w dniu otwarcia "wielkiej odskoczni na Krokwi". Kilkuletnie starania Karola Stryjeńskiego zmierzające do powstania w Zakopanem "wielkiej odskoczni narciarskiej", zostały uwieńczone pełnym sukcesem i w tym dniu dokonano ceremonii otwarcia Krokwi. Pogoda była fatalna, padał zacinający deszcz ze śniegiem i dlatego ze skróconego rozbiegu skakała czołówka polskich skoczków: Henryk Mückenbrunn, Aleksander Rozmus, Stanisław Gąsienica-Sieczka i wielu innych. Pierwszy rekord Krokwi ustanowił skokiem na 36 m w drugiej serii konkursowej Stanisław Gąsienica-Sieczka. To był pierwszy rekord z kilku, które miał w swojej "kolekcji".

W 1928 r. reprezentował barwy Polski na II Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w St. Moritz w Szwajcarii. W konkursie skoków na olimpijskiej skoczni wzięła udział światowa czołówka: Norwegowie Alf Andersen i Sigmund Ruud, pierwszy z rodziny słynnych skoczków z Kongsbergu, Szwedzi Nilsson i Lundgren oraz daleko skaczący Czech Purkert. Sieczka skakał ostrożnie, był świeżo po kontuzji (nadwyrężenie ramienia), ale mimo to zajął najlepsze miejsce z Polaków; był 23. miejsce ze skokami na 58 i 41 m, a pozostali z Polaków: Rozmus był 25., Andrzej Krzeptowski I 27., a Bronisław Czech miał dwa skoki z upadkiem i zajął odległe 37. miejsce. Największą sensacją był natomiast wynik Czecha w kombinacji norweskiej - 10. miejsce, mimo upadków w skokach do kombinacji. Była to naprawdę wysoka lokata wśród światowej czołówki, a zwłaszcza skoczków norweskich. Po zakończeniu Igrzysk, w dniu 22 lutego 1928 r., odbył się konkurs skoków w Pontresinie i wśród najlepszych skoczków świata Stanisław Gąsienica-Sieczka zajął wysokie 10. miejsce. Był także rekordzistą Polski¹.

¹Stanisław Gąsienica-Sieczka był czterokrotnym rekordzistą Polski w długości skoku, kolejno osiągnął: 38 m - Henryk Mückenbrunn (SN TT Zakopane) - Szuniawa (Šuňava) - 1923, Andrzej Krzeptowski I (SN TT Zakopane) - Grindelwald - 1923 i Stanisław Gąsienica-Sieczka (ON Sokół Zakopane) - Zakopane - 1925, 42,5 m - Stanisław Gąsienica-Sieczka (ON Sokół Zakopane) - Novy Svet -1927, 58 m - Stanisław Gąsienica-Sieczka (ON Sokół Zakopane) - St. Moritz - 1928, 63,0 m - Stanisław Gąsienica-Sieczka (ON Sokół Zakopane) - Pontresina - 1928, 66,0 m - Stanisław Gąsienica-Sieczka (ON Sokół Zakopane) - Zakopane - 1929.

[strona=2]

Kolejne wielkie zawody w których wziął udział Stanisław Gąsienica-Sieczka to mistrzostwa FIS w Zakopanem w roku 1929. Ciekawostką jest fakt, że podczas konkursu skoków i biegu zjazdowego mróz sięgał 35 stopni i osiągnął swoje apogeum podczas zimy 1928/29 - dzisiaj w podobnych warunkach zawody nie mogłyby się odbyć. W kombinacji norweskiej Stanisław Gąsienica-Sieczka zajął 13. miejsce ze skokami 34 i 44 metry, a zwycięzcą tej konkurencji był Norweg Sigmund Ruud. W niedzielnym konkursie skoków na wspaniale ośnieżonej Krokwi wzięła udział cała czołówka skoczków skandynawskich: Ruud, Johansson, Vinjarengen, Busterud i wielu innych, oraz Polacy. W konkursie skoków Stanisław Gąsienica-Sieczka zajął 38. miejsce, gdyż jego skok na 45,5 m zakończył upadkiem. Po konkursie najlepsi skoczkowie podjęli próbę bicia rekordu Krokwi z pełnego rozbiegu (rozbieg do konkursu, decyzją jury, został znacznie skrócony). Sigmund Ruud skoczył wtedy 71,5 m, ale upadł, natomiast Stanisław Gąsienica-Sieczka skoczył 66 metrów i skok ustał. Był to znakomity wynik polskiego skoczka, bowiem rekord świata w długości skoków narciarskich należał wtedy do Norwega, znanego stylisty Birgera Ruuda - 76,5 m (na skoczni w norweskim Odnes), tak więc Gąsienica-Sieczka skoczył tylko o 10, 5 m mniej od fenomenalnego Norwega. W końcu lat 20., po zakopiańskim „fisie, zakończył karierę sportową. Warto przypomnieć, iż Gąsienica-Sieczka wziął udział jako aktor (zagrał Jaśka) w filmie "Biały ślad", w reż. Adama Krzeptowskiego, dziele pokazującym miłość dwójki ludzi na tle tatrzańskiej zimy. Scenariusz do tego filmu, nagrodzonego nagrodą w Monachium, napisał znany malarz i współtwórca „mitu Zakopanego - Rafał Malczewski.

Biały ślad opowiada historię nieszczęśliwej miłości górala Jaśka (Stanisław Gąsienica-Sieczka) do Hanki (Janina Fischer). Fabuła przedstawia się mniej więcej tak: na skraju tatrzańskiej wsi mieszka dwoje sierot: Zośka (Lina Karin) i jej brat Władek (Józef Bukowski). Zośka skrycie kocha się w Jaśku, lecz ten jest zakochany w Hance, która po ukończeniu szkół wróciła do Zakopanego. Jasiek przegrywa zawody narciarskie z Andrzejem (Andrzej Krzeptowski), dlatego Hanka umawia się na wyprawę w góry właśnie z Andrzejem. Niestety, w górach ma miejsce lawina, która ich zasypuje. Jasiek wyrusza na ratunek, odnajduje jednak tylko Andrzeja. W akcję ratunkową zaangażowani są taternicy z GOPR-u, ale po Hance nie ma śladu. Andrzej, który jeszcze nie powrócił do pełni sił, również bierze udział w poszukiwaniach. Sam z kolei traci przytomność. Odnajduje go Zośka i zabiera do swojej chaty, gdzie okazuje się przebywać Hanka, uratowana przez Władka (i jego psa, któremu kilka dni wcześniej sama pomogła). Oboje uratowani padają sobie w objęcia. Widzi to Jasiek, który myśli, że już nigdy nie zdobędzie miłości ukochanej kobiety. Dlatego rusza białym śladem, aby w samotności szukać ukojenia wśród gór. Nie zadaje sobie sprawy, że zostawia za sobą tęskniące serce... Melodramatyczna fabuła - kiedyś pewnie wzruszająca, teraz natomiast, z perspektywy "naszej małej ponowoczesności", śmieszna - zdecydowanie ustępuje miejsca zdjęciom. Wspaniałe kadry ukazujące piękno, majestat, ale też grozę Tatr, a także motyw zawodów narciarskich (skoki, slalom gigant, wyścigi psich zaprzęgów) na pewno zasługują na uwagę. Oczywiście, niewprawna gra aktorów-amatorów powoduje pojawienie się uśmiechu na twarzy widza nawet w najbardziej dramatycznych momentach. (Szczerze mówiąc: większość widzów po zakończeniu projekcji ma łzy w oczach - ale ze śmiechu, a nie ze wzruszenia...). Niemniej jednak oglądanie Białego śladu jest przeżyciem niezwykłym - szczególnie ze względu na to, co niezamierzone. Pojawia się bowiem komizm (gra aktorów, niewyszukane dialogi, tani melodramatyzm). Lecz pojawia się również niezamierzona nostalgia: za tamtymi czasami, za tamtym nieskomercjonalizowanym Zakopanem, za tamtą prostotą i szczerością uczuć i w końcu: za tamtymi niemymi filmami międzywojnia. Gdyby zaś, oglądając film, mieć w pamięci ustalenia teoretyczne dotyczące campu, z Białego śladu powstałoby arcydzieło, którego nie powstydziłaby się sama Susan Sontag²

Historia rodzinnych zmagań ze skokami na Stanisławie się jednak nie skończyła. Niedługo potem w jego ślady poszedł syn, Roman - było to już drugie pokolenie skoczków z rodziny Gąsieniców-Sieczków na nartach... znowu było w Zakopanem słychać zachwyty nad skoczkiem z Kościelisk, który, tak jak jego ojciec, kładł się odważnie na deski.

²Ta obszerna wypowiedź o filmie „Biały ślad jest autorstwa Mateusza Skuchy i pochodzi ze strony WWW.bunkier.com.pl. Autor bardzo obszernie opisuje wystawę "Rafał Malczewski i mit Zakopanego" na której pokazywany był film "Biały ślad" - przyp. W.S

[strona=3]

Roman Gąsienica- Sieczka - drugie pokolenie skoczków...

W ślady ojca poszedł Roman. Urodził się 30 kwietnia 1934 r. Jego ojciec, Stanisław Gąsienica-Sieczka, skoczek i olimpijczyk, zachęcał od młodych lat syna, by ten poszedł w jego ślady. Czasami opowiadał mu o swoich wyczynach na skoczniach Polski i Europy. Te opowieści mobilizowały Romana do pracy nad sobą i pewnie rozpalały jego wyobraźnię. Z czasem myśl o oddaniu pierwszego skoku dojrzała. Tak pierwsze skoki Romana Gąsienicy-Sieczki wspomina znany działacz TZN, sędzia FIS, były zawodnik AZS Zakopane, Władysław Gąsienica-Roj:

Nie pamiętam już, który to był rok, może 1938 lub 1939. Miałem wtedy 4-5 lat. Rano wybrałem się na narty. Na drodze do Rojów obok domu Sieczków małe poruszenie. Romek i Kazek oraz 2-3 innych naszych rówieśników budowało skocznię „za Drzymałą. Ojciec Romka i kazka, a mój wujek, słynny przed wojną skoczek narciarski - olimpijczyk Stanisław Sieczka na pewno opowiedział synom coś niecoś o skokach i zaraził ich z miejsca tą „chorobą. Skoczenia była bardzo malutka, a my nie mieliśmy w skokach żadnego doświadczenia. Rozpoczynaliśmy tego dnia naukę. Romek Sieczka, chociaż o pół roku młodszy ode mnie w skokach był najlepszy. My na odległościach nie znaliśmy się, ale najstarszy z nas Kazek Sieczka już chodził do pierwszej klasy i znał się na tym trochę. Przyniósł od mamy miarę krawiecką i dokonywał pomiarów,. Skoki były imponującej długości, 45, 48, a Romek skoczył dodaj 57 cm. Liczyło się tyły nart. Były też zabawne historie, kiedy na skutek złego odbicia, zwłaszcza zbyt wczesnego, nie udawało się przeskoczyć progu skoczni i ucinało się go tyłami nart. Minusowych odległości oczywiście nie mierzyliśmy, ale takie do 15 cm zdarzały się kilkakrotnie. Nie wiedzieliśmy wtedy, że stajemy na początku drogi która prowadzić nas będzie przez wszystkie skocznie na terenie kraju i wiele zagranicznych, że spotkamy się z bohaterami przedwojennych i współczesnych nam konkursów skoków w twardej, a niejednokrotnie zwycięskiej walce. Wtedy żyliśmy naszymi 0,5 m długościami, a licząc środki nart, jak to się robi przepisowo, skokami na odległość 1 metra³.

Wybuch II wojny światowej przerwał te "skokowe" ambicje i marzenia młodych chłopców, ale jak tylko wojna się skończyła powrócili oni na narciarskie trasy. Władysław Gąsienica-Roj wspomina pierwsze powojenne starty w barwach zakopiańskiego AZS:

Zaraz po wojnie ruszył sport narciarski. Odżyły kluby działające przed wojną i chociaż narciarstwo poniosło spore straty, a część narciarzy przebywała jeszcze na emigracji, organizowano już zawody. Jak zwykle największym zainteresowaniem cieszyły się skoki na Dużej Krokwi. Chodziliśmy na te skoki i z otwartymi gębami oglądaliśmy loty do 70 m długie. Słabsi zawodnicy skakali po 30 m, niekiedy to i tabliczek brakowało do "buli", a stojąc gdzieś blisko pod zeskokiem nie było widać lotu, tylko sylwetka skoczka wysuwała się zza garbu i przemykała na Bruchu w dół zeskoku. Najlepszy spiker wszechczasów Zdzisiek Motyka informował wtedy przez swoją tubę skoczył... i zjechał. To były początki, my zaś byliśmy zachwyceni odwagą tych młodych chłopców - często naszych starszych kolegów. Ponieważ dla młodzieży nie organizowano zawodów, zorganizowaliśmy je sobie sami. Pierwszymi zawodami był slalom gigant rozegrany w 1946 r. z Pająkówki na Szymaszkową. Trasę wyznaczyli i rolę głównych sędziów przyjęli znani już wówczas zawodnicy rozpoczynający karierę: Andrzej Gąsienica-Roj i Walenty Obrochta. Udeptanie trasy należało do uczestników, a po ok. 15 min. Odpoczynku ruszyliśmy w dół. Część trasy prowadziła przez gęsty las i tam też większość uczestników straciła szanse na zwycięstwo. Numerów startowych nie trzeba było, wszyscy znali się wzajemnie bardzo dobrze. Pomimo dwóch upadków uzyskałem trzecie miejsce, inni leżeli częściej. Wygrał Romek Sieczka. W nagrodę otrzymałem kilka znaczków pocztowych z egzotycznych krajów. Zafundował nagrodę Walek Obrochta⁴.

³Władysław Gąsienica-Roj, Pierwsze skoki, w: XXV lat AZS Zakopane 1949-1974, Zakopane 1974, s. 70-71.

⁴J. w., s. 71-72.

[strona=4]

Po slalomie gigancie chłopcy zorganizowali konkurs skoków - koronnej swojej konkurencji. Okazało się jednak, że nie ma zbyt wielu chętnych do zmierzenia się na trudnej, terenowej skoczni, znajdującej się w pobliżu Kościoła Jezuitów na Górce. Największą trudnością na niej była konieczność przeskoczenia przez drogę, gdyż w przeciwnym razie skoczkowi groził fatalny w skutkach upadek prawie na "płaskie". Władysław Gąsienica-Roj tak wspomina tamten konkurs:

Za kilka dni odbyła się druga konkurencja - skoki. Była niedziela. Skocznia znajdowała się za Uboczą w niedalekiej odległości za kościółkiem oo. Jezuitów. Start wyznaczono na godzinę 12-tą. Zgłosiło się 4-ech skoczków, niestety nikt z organizatorów - sędziów się nie zjawił. Nie stanowiło to dla nas żadnej przeszkody, rozegraliśmy skoki i sami ustaliliśmy kolejność. 1. Franek Walczak, 2. Romek sieczka, 3. ja, 4. Wojtek Szeliga. Koło godziny 13-tej zgłosiliśmy się do organizatorów po odbiór nagród. Wtedy dowiedzieliśmy się, że tak tonie może być, zawody muszą być z „sędziami i wobec tego zostaną powtórzone tego samego dnia o godz. 16-tej. O wyznaczonej porze zgłosiliśmy się znów tylko we czwórkę. Tym razem byli już sędziowie z Krysią Sieczką na czele. Romek na popołudniowe skoki zgłosił się na skokówkach - takich prawdziwych hikorowych, na których przed laty startował jego ojciec a przez okres wojny przeleżały schowane w sianie. Stał się głównym faworytem skoków, chociaż i bez tych nart był nim na pewno. W konkursie oddałem dwa najdłuższe skoki ok. 10 m i wygrałem, liczyła się tylko odległość. Romek był drugi - skokówki hikorowe były za ciężkie dla niego, nie mógł poderwać ich przy niewielkiej przecież szybkości na rozbiegu. Trzeci był Franek Walczak, zwycięzca poprzedniego konkursu, a na czwartym miejscu pozostał W. Szeliga. Potem pomaszerowaliśmy już po nagrody, było ich dużo, ponieważ liczono się, że wystartuje więcej skoczków. Za zwycięstwo otrzymałem rzeźbę górala, kółka od kijków, piłkę tenisową- prawie nową - i latarkę działającą bez zarzutu. Nie pamiętam dokładnie co dostali pozostali uczestnicy, wiem tylko, że Franek Walczak otrzymał jakiś drobiazg i starszą niż moja latarkę. Na drugi dzień, kiedy byłem w szkole, Franek przyszedł do mojego domu i powiedział mamie, ze na skutek złożonego przez niego protestu organizatorzy postanowili, abyśmy zamienili się latarkami, dla niego lepsza, dla mnie gorsza, bo i tak dość dostałem. Mama latarkę wymieniła. Sprawdziłem potem czy Franek mówił prawdę, a kiedy dowiedziałem się że tak - latarkę wyrzuciłem, ale nie ze złości - po prostu nic się z niej nie dało zrobić, była mocno zużyta i zdekompletowana⁵.

Sieczka był dobrze zapowiadającym się juniorem, a potem dostał się do kadry seniorskiej (w 1953 r.). Jego skoki były bardzo dobre pod względem technicznym. - Romek pięknie lądował telemarkiem - wspomina ówczesny skoczek, Janusz Forteczki. Kolejne jego sukcesy narciarskie opisuje Władysław Gąsienica-Roj, kolega i rywal z AZS Zakopane, który tak wspomina walkę na Krokwi i skoki na akademickich mistrzostwach Polski:

Mimo, że w poniedziałek na trasie FIS II rozgrywane były atrakcyjne biegi zjazdowe, główne zainteresowanie uczestników AMP skupiło się w tym dniu na konkursie skoków rozegranym na Małej Krokwi. Jest to zupełnie zrozumiałe, jeżeli weźmiemy pod uwagę fakt, że właśnie w AZS znajdowała się najliczniejsza i najbardziej utalentowana grupa naszych młodych zawodników. Konkurs poniedziałkowy dowiódł, że praca działaczy i trenerów AZS nad młodzieżą przynosi coraz lepsze wyniki, a lokaty skoczków tego zrzeszenia wśród najlepszych w kraju nie są dziełem przypadku. W tej chwili akademicy, oprócz licznej grupy poważnie zaangażowanych skoczków, do której należy zaliczyć Forteckiego, Romana Sieczkę, Kozaka, Władysława Roja, Gąsienicę-Józkowego, Łatkowskiego, Stanisława Karpiela oraz Korzeniowskiego, posiadają również bogate rezerwy, chociaż wymienieni wyżej w większości nie przekroczyli 20 lat... Konkurs otwarty, w którym startowało 27 zawodników - wyłącznie z AZS-u był bardzo ciekawy. Większość skoczków wykazała dalsze postępy, jakkolwiek błędy w poszczególnych fazach skoku nie należały do rzadkości. W pierwszej kolejce ubył z walki o pierwsze miejsce Łatkowski, który po mocnym wychyleniu nie zdołał utrzymać równowagi i zakończył skok upadkiem, wycofując się z konkursu. Korzeniowski miał pierwszy skok nieudany (usiadł przy lądowaniu również zaprzepaszczając szanse na czołowe miejsce). W tej sytuacji walka o zwycięstwo rozegrała się między Sieczka, Rojem i Forteckim, do których niespodziewanie dołączył się Kozak, wykazując dużo lepszą formę niż poprzedniego dnia na Dużej krokwi. Wyniki otwartego konkursu skoków: 1. Sieczka skoki 45, 44 m, nota 203,2, 2. Roj Władysław 45, 46 m, 203,0, 3. Kozak 43,5, 44,5 m, 197,3, 4. Forteczki 44, 45 m, 194,7, 5. Karpiel Stanisław 42,5, 43,5 m, 188,0. Podobnie jak na innych konkursach w tym czasie walka była ostra i równa, trudno określić, kto zdobył przewagę. Forma w tym roku załamała się nagle u Romka na początku lutego , a u mnie w marcu na Memoriale Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny. Obaj, jak przystało na rywali, mieliśmy bardzo groźne kapotaże na Dużej Krokwi. Chociaż nie przyniosły one większych skutków fizycznych w psychice naszej pozostały na długo⁶.

⁵J. w. s. 71 - 72.

⁶J. w. Władysław Gąsienica-Roj, Akademickie Mistrzostwa Polski, s. 72-73.

[strona=5]

Reprezentował barwy klubów: "Sokoła" (bardzo krótko), potem HHN (też krótko), a następnie AZS Zakopane i CWKS Zakopane (od zakończenia służby wojskowej). Już jako junior błysnął talentem, zdobywając tytuły mistrza Polski w skokach, z powodzeniem startował także w konkurencjach zjazdowych. Wcześnie zaczął rywalizację z seniorami, ale opisywany powyżej upadek na Krokwi wyłączył go z uprawiania skoków na dwa lata. W 1952 r. lekkomyślni sędziowie wypuścili Romana ze zbyt wysokiego rozbiegu na Krokwi, w dodatku w śnieżnej kurniawie, ten przeskoczył skocznię i miał groźny kapotaż. Potem złapał kontuzję łękotki, nadal z góralską upartością wierzył w swoją szczęśliwą gwiazdę. W roku olimpijskim (1956) wygrywa zawody w Gallio we Włoszech, a na zawodach przedolimpijskich w Cortinie był dziewiąty. Ładnie zaprezentował się na przedolimpijskim konkursie skoków w Andermatt (Szwajcaria), gdzie zajął 9. miejsce (był 3. z Polaków). Dlatego zakwalifikował się do czwórki skoczków jadących do Cortiny na Igrzyska i wziął udział w VII. Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Cortina d' Ampezzo we Włoszech i w konkursie skoków na skoczni "Italia" zajął 25. miejsce (skoki 77, 5 i 71,5 m z notą 189,0 pkt).

Skakał też dobrze w zakopiańskim Memoriale Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny. W tym samym roku ustanowił nieoficjalny rekord Krokwi.

Nieoficjalny rekordzista Krokwi - 93,5 m...

Było to 2 kwietnia 1956 roku, kiedy odbył się na Wielkiej Krokwi otwarty świąteczny konkurs skoków, rozegrany w drugim dniu Świąt Wielkanocnych, w którym zwyciężył Roman Gąsienica-Sieczka przed Andrzejem Gąsienicą-Danielem. Na starcie stanęła cała czołówka polskich skoczków: Franciszek Gąsienica-Groń, Józef Huczek, Janusz Fortecki, Leopold Tajner oraz legendarny „Dziadek- Stanisław Marusarz, który jako przedskoczek skoczył z najwyższego rozbiegu dwa razy po 86,5 metra. Po oficjalnym konkursie Marusarz zachęcił młodszych kolegów do skoków z pełnego rozbiegu i do próby pobicia rekordu Krokwi, który wtedy należał do znakomitego niemieckiego skoczka - Harryego Glassa - 88 metrów. Wyzwanie przyjęło dwóch najlepszych polskich skoczków: Roman Gąsienica-Sieczka i Andrzej Gąsienica-Daniel. Pierwszy skakał Marusarz, jak zwykle potężnie i dynamicznie wyszedł z progu i skoczył aż na 93 metr Wielkiej Krokwi. Lądowanie z wysokiego pułapu prawie na równinę rozbiegu silnie "prasuje" "Dziadka" i skok kończy się jednak podpórką. Mimo to wyczyn 43-letniego zawodnika budzi wielkie uznanie widowni i huragan braw. Drugi skacze Sieczka, który pewnie ląduje na 89, 5 metra, bijąc rekord Glassa o 1,5 metra. A więc ponownie Polak jest rekordzistą Krokwi. Ale na tym nie koniec. Przecież na rozbiegu jest jeszcze Andrzej Daniel, brawurowy skoczek z Krzeptówek. Idealne wyjście z progu, wysoki lot.. i lądowanie na 92, 5 metrze Krokwi - tego jeszcze nie było. To nowy rekord zakopiańskiej skoczni. Skoczkowie ze względu na dobre warunki postanawiają skakać jeszcze raz. Na rozbieg idą Marusarz, Andrzej Daniel, Sieczka i Huczek. Śnieg zaczyna zamarzać, zwiększa się szybkość na progu, więc publiczność liczy na jeszcze dłuższe skoki. I nie zawodzi się. Pierwszy skacze ponownie "Dziadek" Marusarz. Skacze ostrożniej, ale ląduje pewnie na 91 metrze. A przecież "Dziadek" skacze z zawodnikami młodszymi od siebie o prawie 20 lat. Jest fenomenem Krokwi, "królem skoków", wiecznie młody, i tak jak za dawnych lat bardzo dynamicznie wychodzi z progu. Skaczący po nim Huczek ma upadek na 88,5 metrze. Teraz wszyscy czekają na dwójkę stojącą na górze.

⁷Wyniki za: Jens Jahn, Egon Theiner, Enzyklopaedie des Skispringens, 2004, s. 86.

[strona=6]

Pierwszy skacze Sieczka, z progu jak pisał red. Matzenauer, wyszedł jak z katapulty. Ląduje pewnie na 93,5 metrze. Na górze został już tylko Andrzej Daniel. Chce skoczyć jeszcze dalej, będzie więc lądował prawie na równym. "Daniel wychodzi wspaniale z progu, tuz potem przybiera najbardziej aerodynamiczną sylwetkę, leży wprost na deskach, wychylony do przodu. Jego skok ciągnie się jakby wiekami, wreszcie ląduje na 98 metrze".

Olbrzymia siła dusi go do zeskoku.. Pod Danielem uginają się nogi, na ułamek sekundy siada na tyłach nart, lecz momentalnie się podrywa i jedzie dalej. Ogłoszony wynik wywołuje spontaniczną owację na cześć tego odważnego chłopca. Mało brakło Danielowi do setki (dwa metry), a jeszcze mniej do ustania tego najdłuższego w historii Krokwi (przed jej przebudową - przyp. W.S) skoku narciarskiego. Andrzej Gąsienica-Daniel lądował z prawej strony i miał pod sobą nie ubity zeskok. Publiczność wyniosła około pięciu tysięcy ludzi i żywo przyjmowała loty narciarskie na Krokwi, bowiem były to już skoki bardzo długie. Tak więc to Roman Gąsienica-Sieczka był ostatnim rekordzistą Krokwi przed jej przebudową - skokiem 93,5 m. Skokom towarzyszyła wspaniała, słoneczna pogoda. Tamten wyjątkowo piękny konkurs tak wspomina Władysław Gąsienica-Roj:

Na skoczniach spotykaliśmy się nadal prawie stale, a w dniu 2 kwietnia 1956 r. Romek jako olimpijczyk w skokach, ja jako akademicki wicemistrz świata w kombinacji klasycznej razem z Andrzejem Danielem, Stanisławem Marusarzem, Władysławem Tajnerem i Józefem Huczkiem (wszyscy olimpijczycy) - podjęliśmy walkę o rekord skoczni. Było to po konkursie, a próba odbyła się w dwóch seriach. Pierwsza przyniosła najdłuższy skok Danielowi 92,5 m (rekord został pobity o 1,5 m), Romek 89,5, Marusarz 91 m. W drugiej serii Romek poprawił rekord na 93,5 m, zaatakował go jeszcze Daniel, ale skoku 98 m nie był w stanie ustać. Podczas tych prób Tajnerowi, Huczkowi mnie brakło trochę do 90-tki, ale pobiliśmy ówczesne rekordy życiowe. Dla mnie najważniejszym było, że brałem udział w spektaklu, którego głównym bohaterem był Romek. Tak więc Romek pozostał na zawsze rekordzistą (nieoficjalnym - przyp. W.S) Starej Krokwi, na której ojciec jego w latach 1925-1929 bił rekordy Polski w długości skoków od 36 m począwszy a na 66 m skończywszy. Potem Romek został jeszcze rekordzistą Średniej krokwi - 68 m, który to rekord pobity został dopiero po przebudowie. Przedtem był już rekordzistą Małej Krokwi - 54,5 m i jest nim do tej pory od lat prawie 20-tu, o czym niewielu już pamięta. Podczas bicia tych rekordów brałem czynny udział, a na Małej Krokwi przez kilka minut byłem rekordzistą 53,5 m. Rekord odebrał mi Romek⁸.

Tak więc dwa rekordy Wielkiej Krokwi należą do Gąsieniców-Sieczków - jeden oficjalny (Stanisław) i jeden nieoficjalny (Roman). Zawodnicy z tamtego okresu bardzo ciepło wspominają Romana Sieczkę, wśród nich zacytujmy wypowiedź Antoniego Marmola, który w tym samym okresie trenował biegi narciarskie w CWKS Zakopane:

Romek był bardzo pracowitym i sumiennym zawodnikiem. W czasie zgrupowań CWKS i kadry na Kondratowej, w schronisku Skupnia mieszkaliśmy w jednym pokoju. Wtedy Romek z Przełęczy Goryczkowej pod Zakosy zjechał na skokówkach na bulę. Tego nigdy nie zapomnę. Potrafili zjechać nad bulę nad schroniskiem razem z Olkiem Kowalskim. Obaj byli bardzo odważnymi zawodnikami. Oglądałem też rekordy jakie bili na Krokwi, a dopingował ich do tego Marusarz, który trochę tych wszystkich chłopaków "podpuszczał" do bicia dawnego rekordu⁹.

⁸Władysław Gąsienica Roj, Rekord Dużej Krokwi w roku olimpijskim 1956, j. w., s. 73-74.

⁹Z wywiadu z Antonim Marmolem, byłym biegaczem z klubu CWKS, kolegą Romana Gąsienicy - Sieczki, z 13 sierpnia 2007 r. Wywiad w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.

[strona=7]

Straszliwy upadek w Harrachowie (1957)...i koniec kariery

Po olimpijski debiucie kariera Romana rozwijała się nadal. Wyniki, które uzyskiwał, spowodowały, że znalazł się w kadrze polskich skoczków, przygotowujących się do Mistrzostw Świata FIS w Lahti w roku 1958. Rok przed tą imprezą Sieczka skakał świetnie - wziął udział w konkursie skoków o Puchar Montgomery'ego w Szwajcarii i zajął w nim trzecie miejsce. Nagrodę wręczał mu wtedy sam „Monty - Marszałek Montgomery. Wszystko układało się dobrze i ze startem w Lahti Roman wiązał duże nadzieje. Niestety - w tym samym roku na igielitowej skoczni w Harrachowie doznał bardzo ciężkiej kontuzji, która sprawiła, że już nigdy nie wziął udziału w zawodach na skoczni. Stało się to 24 października 1957 r. Tamte tragiczne chwile tak wspomina jego żona, Helena Gąsienica-Sieczka:

To stało się na skoczni igelitowej w Harrachowie, jeszcze na rozbiegu, Roman ruszył z rozbiegu, ale upadł i zawisł na drucie, który rozerwał mu nogę. Przez chwilę zanim ratownicy dotarli sam ratował się. Był w szpitalu Czechosłowacji, ale miał tam krwotoki, potem, po powrocie do kraju trafił do kliniki prof. Grucy. Tam był leczony, ale nastąpiła martwica i ze stopy pozostała tylko połowa pięty. Był w tej klinice długo ponad 1,5 roku, odwiedzali go tam koledzy z kadry. Czy to go załamało? Raczej nie, nie był załamany. Po wyleczeniu nie wrócił już do zawodów, ale skakał jeszcze na nartach, nawet z dziećmi. Zrobił sobie sam aparat na nogę, by móc jeździć na nartach - taką specjalną protezę. Za wypadek dostał jednorazową zapomogę, za którą kupiliśmy trochę drzewa na budowę domu. Dawał sobie dzielnie radę, mimo, że z początku noga krwawiła. Nadal zajmował się z powodzeniem stolarką, klękał na chorej nodze i pracował, dawał radę. Mówił mi, że cieszy go praca, i że przynajmniej życia po wypadku nie zmarnował¹⁰.

Roman Sieczka może być podziwiany za swoje zachowanie w tamtych chwilach. Mimo trudnej sytuacji, krwotoków, ciągle wierzył, że lekarzom uda się uratować jego stopę, ciągle mocno był przekonany, że powróci na skocznię. Krzysztof Blauth, znany dziennikarz sportowy z tamtego okresu, pisał, że "Romek Sieczka wierzy, jest mocno przekonany, że będzie skakał". Te oczekiwania jednak się nie spełniły. Władysław Gąsienica-Roj wspomina, że w uratowaniu nogi przeszkodził pechowy upadek: - Podczas dwuletniego pobytu w klinice Romek pewnego dnia miał upadek. Chodził o kulach po korytarzu, który na mokro czyściły salowe i poślizgnął się upadając tak nieszczęśliwie, że uraził się w nogę ponownie i dużą część stopy i pięty niestety trzeba było amputować - wspomina. Na zakończenie swoich wspomnień o Romanie Gąsienicy-Sieczce Władysław Gąsienica-Roj opisuje jego lata już po wypadku:

Potem skakał jeszcze wielokrotnie, najczęściej na skoczenie „Za Drzymałką przy drodze do Rojów na nartach., z których jedna była specjalnie przystosowana przez niego do chorej nogi. Mimo wszystko były to skoki znacznie przewyższające nasze rekordy sprzed wojny. Podczas tej 20-letniej rywalizacji nie doszło między nami do najmniejszego konfliktu, cieszyliśmy się z sukcesów niezależnie od tego, który je w danej chwili zdobywał. Razem smarowaliśmy narty, układali plany taktyczne. Myślę, że była to rywalizacja, jakiej można życzyć wszystkim sportowcom, tym, którzy chcą w sporcie uzyskać maksimum przyjemności i satysfakcji¹¹.

¹⁰Wypowiedź żony Romana Gąsienicy-Sieczki, Heleny, z 10 sierpnia 2007 r. w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem

¹¹J. w. s. 74.

[strona=8]

Bartłomiej Gąsienica-Sieczka... trzeci w dynastii skoczków...

Trzecim w rodzinie skoczków jest Bartłomiej. Urodził się 26 września 1973 r. Żeby tradycji stało się zadość poszedł w ślady ojca i dziadka. Startował on z sukcesami w Uniwersjadzie 1993 r. w Zakopanem.. Wystartował on w konkursach skoków na Średniej i Wielkiej Krokwi. W konkursie na Średniej Krokwi Bartłomiej Sieczka zajął drugie miejsce za Naoto Ito z Japonii. W drużynowym konkursie skoków Polacy zajęli trzecie miejsce (reprezentacja w składzie: Marek Tucznio, Stanisław Ustupski, Jarosław Mądry i Bartłomiej Gąsienica-Sieczka. Startował też w zawodach najwyższej rangi - Pucharu Świata. Tak jak moi przodkowie byłem stylistą skoku, skakałem ładnie, ale nie zawsze daleko - sam mówi po latach. Należy sobie zdać sprawę, że takich wielopokoleniowych rodzin, w których sport narciarski uprawiają trzy pokolenia jest naprawdę niewiele.

Na tym kończy się narciarska saga rodziny Gąsieniców-Sieczków. Takich "rodów" związanych przez wiele pokoleń z nartami inne narodowości mogą nam pozazdrościć. Mamy bowiem: Marusarzów, Bujaków, Zubków, Czechów, Motyków, Bachledów i Gąsieniców, Sieczków - te rodziny tworzyły potęgę polskiego narciarstwa. 29 października 1998 r., w piątą rocznicę śmierci "Dziadka" Stanisława Marusarza ziemię pobrana z progu Wielkiej Krokwi, rozsypali na grobie "króla nart" Roman i Bartłomiej Gąsienica-Sieczka - był to symbol łączności między pokoleniami skoczków narciarskich, startujących na Wielkiej Krokwi im. Stanisława Marusarza. Oprócz tego grób króla nart posypano ziemią z miejsc, gdzie odnosił największe sukcesy: z Planicy, Garmisch-Partenkirchen, Montelupich, spod więzienia, z którego uciekał po życie. Także ziemią z Wielkiej Krokwi, ze skoczni której „Dziadek był dziewięciokrotnym rekordzistą, a której pierwszy rekord należał do Gąsieniców-Sieczków. W ten sposób, dzięki świetnemu pomysłowi Władysława Gąsienicy-Roja, zamanifestowano łączność pomiędzy pokoleniami polskich skoczków narciarskich. Łączność, która ciągle trwa...

Po zakończeniu kariery Roma Sieczka zajął się stolarką. Był też absolwentem Technikum Mechanicznego (konserwator maszyn). Cieszył go bardzo fakt, iż jego syn Bartłomiej poszedł w jego sportowe ślady i został skoczkiem narciarskim. Uczestniczył też bardzo czynnie w życiu społecznym i kulturalnym Kościeliska i Zakopanego. Ponieważ świetnie grał na skrzypcach, był prymistką, to podjął się pracy instruktora w zespole szkolnym działającym przy Szkole Podstawowej w Kościelisku. Należał także do zespołu "Polaniorze" (był współzałożycielem tego zespołu) z Kościeliska, z którego działalnością był bardzo silnie związany. Był też zasłużonym członkiem Związku Podhalan, oddziału w Kościelisku i oddziału Tatrzańskiego. Czynnie uczestniczył w wielu posiadach organizowanych w Domu Ludowym w Kościelisku, zarówno jako muzykant, a także czasami wspominał swoją sportową karierę, która zakończyła się tak dramatycznie. Opowiadał o zapaleniu znicza olimpijskie w Cortinie i o swoich skokach, które medalu mu co prawda nie dały, ale reprezentowanie barw Polski z orzełkiem na ramieniu uważał za wielki zaszczyt. Pozostawił w bólu rodzinę i społeczności lokalne Kościeliska i Zakopanego. Żył góralszczyzną i ciągle dawał innym cząstkę siebie. Zamiłowania był także świetnym stolarzem, a meble, które wykonywał imponują ilością ozdób drewnianych, wykonanych z mistrzowską precyzją. Roman Gąsienica-Sieczka zmarł, po długiej chorobie, w dniu 26 sierpnia 2006 r. i został pochowany na Nowym Cmentarzu w Zakopanem. Nad grobem przyjaciela z zakopiańskiej Wielkiej Krokwi przemawiał były skoczek AZS, Władysław Gąsienica-Roj, przyjaciel ś. p. Romana. Tak kończy się opowieść o trzech pokoleniach skoczków z tej rodziny, opowieść, która brzmi jeszcze w tatrzańskich turniach, bo chociaż nie ma już Stanisława i Romana Gąsieniców-Sieczków, tę opowieść, jak i starodawne Sabałowe nuty, legendy o zbójnickich skarbach ukrytych w kotlikach ciągle słychać w turniach. Przynajmniej ja w to wierzę...

Wojciech Szatkowski

Muzeum Tatrzańskie