Wyjątkowe, rewolucyjne, rekordowe. Takie były zakopiańskie mistrzostwa w 1962 roku

Zakopane czterokrotnie w XXI wieku starało się o organizację Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym. Dwukrotnie w ciągu ostatnich dwóch dekad chciało gościć igrzyska olimpijskie, a przynajmniej część rozgrywanych w ich ramach konkurencji. Wszystko wskazuje na to, że stolica naszych Tatr ponownie będzie się bić o czempionat zaplanowany na rok 2027, takie sygnały płyną od jakiegoś czasu z Zakopanego. Wróćmy zatem do czasów, gdy po raz ostatni pod Giewontem odbywała się największa Fis-owska impreza, której 40. edycja zakończyła się  właśnie w Oberstdorfie. Większość z nas nawet nie zdaje sobie sprawy jak wielkim wydarzeniem dla Polski i narciarskiego świata była tamta impreza. Przypomnijmy sobie zatem to co działo się przed blisko półwieczem, ale nie w formie kronikarskiej relacji, a przez pryzmat ciekawostek i zakulisowych wydarzeń.

Przed wojną mistrzostwa świata odbywały się w Zakopanem dwukrotnie. Decyzja dotycząca przyznania Zakopanemu tej imprezy po raz trzeci zapadła w czerwcu 1959 roku. Starania Podhalan miały być trzymane w tajemnicy tak długo jak to tylko możliwe. Polscy działacze zamierzali osiągnąć swój cel poprzez efekt zaskoczenia i w tym upatrywali swoich szans na wyprzedzenie w wyścigu o imprezę Francuzów i Szwajcarów. Jednak już początkiem czerwca 1958 roku wieści wyciekły do prasy. Ktoś ze środowiska PZN-u dał się pociągnąć za język i tyle zostało ze skrzętnie skrywanej tajemnicy. Starania Zakopanego tak naprawdę mogły się zakończyć zanim jeszcze się zaczęły. Przewodniczący komitetu organizacyjnego Wiktor Pękala (zbieżność nazwisk z aktualnym polskim skoczkiem narciarskim przypadkowa) miał ogromny problem z otrzymaniem paszportu, bez którego nie mógł odbyć podróży celem złożenia polskiej aplikacji. Jego wniosek został zagubiony, a wszystko ostatecznie udało się załatwić „za pięć dwunasta”. „Chcemy organizować mistrzostwa świata, a tymczasem nie umiemy załatwić wyjazdu człowiekowi, który ma być gospodarzem tej imprezy” - pisał zdegustowany redaktor Marian Matzenauer na łamach dziennika Echo Krakowa. Ostatecznie jednak misja 'mistrzostwa świata w Zakopanem' zakończyła się sukcesem.

Antoni Łaciak

Mistrzostwom Świata FIS z 1962 roku zawdzięczamy powstanie Średniej Krokwi. Międzynarodowy Komitet Olimpijski w porozumieniu ze światową narciarską centralą podjął decyzję, że podczas igrzysk olimpijskich w Innsbrucku po raz pierwszy zostaną rozegrane dwa konkursy skoków, na dużej i normalnej skoczni. Najpierw jednak konkurencja taka musiała zostać przetestowana w zawodach rangi mistrzostw świata. Stąd padło na Zakopane. Władze FIS już wcześniej zażądały  wybudowania drugiej areny dla rywalizacji dwuboistów, ale dopiero, kiedy okazało się, że ma tam zostać przeprowadzony również konkurs skoków zaczęto gorączkowo pracować nad nowym wyglądem skoczni.  Autorem projektu skoczni był inżynier Mieczysław Samka. Komitet organizacyjny mistrzostw miał sporo problemów ze znalezieniem wykonawcy projektu, bo zadanie nie należało do najłatwiejszych, a czasu nie było szczególnie dużo. Termin oddania skoczni zbliżał się nieubłaganie, a żadne z miejscowych przedsiębiorstw budowlanych nie chciało podjąć się realizacji projektu. Ostatecznie obiekt powstał na czas dzięki mobilizacji okolicznych sympatyków narciarstwa. Nadzór nad budową objął sam Stanisław Marusarz, a wśród jego najbliższych współpracowników znaleźli się m.in: olimpijczyk z Ga-Pa, główny inżynier PPIS Michał Górski, eks-zawodnik, technik budowlany, Władysław Staszel-Polankowy oraz doskonały organizator Tadeusz Sztromajer.

Koniec końców fakt rozegrania rywalizacji o medale także na mniejszej skoczni okazał się dla Polski bardzo pozytywny. Antoni Łaciak nawiązał do sukcesu Stanisława Marusarza z 1938 roku i wywalczył dla biało-czerwonych barw drugi tytuł wicemistrza świata. Medalista z Lahti był pierwszym, który pogratulował Łaciakowi sukcesu. Zapowiadało się nawet, że będzie jeszcze lepiej. Łaciak wygrał dwa pierwsze treningi, skacząc 70 i 71 metrów. Ostatecznie w trakcie walki o medale zabrakło mu 1,1 punktu do zwycięzcy, Toralfa Engana, z kolei o blisko trzy punkty wyprzedził wielkiego Helmuta Recknagla. Co ciekawe występ Engana do samego końca stał pod znakiem zapytania. U Norwega dzień przed rywalizacją zdiagnozowano zatrucie pokarmowe. Miał przez całą noc nie zmrużyć oka, toteż kierownictwo skandynawskiej ekipy podjęło decyzję o wycofaniu go z zawodów. Ostatecznie Engan przystąpił do rywalizacji na własną prośbę i zwyciężył. Jego ewentualna absencja mogła oznaczać pierwszy złoty medal mistrzostw świata w skokach dla Polski.

Zakopiańska impreza dla srebrnego medalisty niemal zakończyła się tragicznie. Podczas pierwszych treningów na Wielkiej Krokwi doszło z jego udziałem do sytuacji, którą my znamy z przypadków Wolfganga Loitzla i Daikiego Ito. Tyle, że ten miał wyglądać znacznie groźniej. Łaciak po przybraniu pozycji najazdowej przewrócił się i zaczął na rozbiegu fikać koziołki. Niechybnie zbliżał się w kierunku progu, wykonując rozpaczliwie ruchy, udało mu się jednak zatrzymać, głównie dzięki temu, że akurat tego dnia rozbieg nie był mocno oblodzony. Okazało się, że podczas startu zaczepił o za bardzo wysuniętą nogę jednego z zawodników. Ostatecznie Łaciak zakończył tę niefortunną przygodę cały i zdrowy. Żałował tylko złamanej narty, na której wyskakał sobie srebrny medal i która zaczęła mieć dla niego duże znaczenie emocjonalne.

Przypadek Łaciaka pokazał też na jak pstrym koniu jeździ łaska kibica. Apetyt widzów rósł w miarę jedzenia. Po tym jak na dużej skoczni zajął „tylko” szóste miejsce na trybunach dało się zauważyć duże oznaki rozczarowania. „Tymczasem brawa dla Łaciaka były w niedzielę skąpe, bardzo skąpe. Jakby z nutką żalu, że i tym razem na jego szyi nie zawisł medal” - pisała prasa. Podobno po ogłoszeniu wyników słychać było nawet pojedyncze gwizdy. To jednak nic w porównaniu z tym, co spotkało polską faworytkę do medalu w biegach, Stefanię Biegun. Po swoich słabych występach została przez kibiców obrzucona stekiem wyzwisk.