Historia Mistrzostw Świata w Lotach

Mistrzostwa Świata w Lotach Narciarskich to najkrótsza, bo trwająca ledwie cztery dni, impreza rangi mistrzowskiej w seniorskich skokach narciarskich. Początkowo Międzynarodowa Federacja Narciarska była niechętna organizacji zawodów na mamucich skoczniach, które uważano za niebezpiecznie. Ostatecznie FIS uległa jednak rosnącej popularności lotów. W 1953 roku zainaugurowano coroczny Tydzień Lotów Narciarskich, zaś w 1972 roku w Planicy rozegrano pierwsze MŚ w lotach.

Pionierami lotów narciarskich są Słoweńcy. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, w położonej w Królestwie Jugosławii Planicy pojawił się pomysł stworzenia skoczni, pozwalającej na najdłuższe loty na nartach na świecie. Pomysł ten nie spodobał się światowej federacji, która nie chciała uznawać konkursów na obiektach potencjalnie nie zapewniających bezpieczeństwa zawodnikom.

Postępowi Słoweńcy nie dawali jednak za wygraną. Ich stronę poparł nad twórca nowożytnych igrzysk olimpijskich, baron Pierre de Coubertin. Ostatecznie FIS ugiął się tuż przed wybuchem II wojny światowej. Na kongresie w Helsinkach w 1938 roku oficjalnie uznano loty narciarskie za konkurencję sportową. Tym samym zawody na istniejącej od 1934 roku Bloudkowej Velikance oficjalnie znalazły się w kalendarzu światowej federacji.

Rozwój lotów narciarskich nastąpił po zakończeniu II wojny światowej. W 1950 roku uroczyście otwarto mamucie obiekty w Oberstdorfie oraz Bad Mitterndorf. W 1966 roku duża skocznia w Vikersund uzykała poważną przebudowę, która pozwoliła jej na osiągnięcie statusu skoczni do lotów. Z kolei w Planicy w 1969 doszło do otwarcia nowego mamuta, znanego dziś pod nazwą Letalnicy. Rok później uruchomiono skocznię w amerykańskim Ironwood, zaś w 1980 roku - w czeskim Harrachovie. Dwa ostatnie wymienione obiekty są jednak obecnie nieczynne i wymagają modernizacji.

W trakcie powstawania nowych obiektów, Międzynarodowa Federacja Narciarska podczas Kongresu w Wenecji w 1951 roku zarządziła monitorowanie rozwoju lotów narciarskich. W 1953 roku z ramienia FIS powstała impreza o nazwie "Tydzień Lotów Narciarskich", uznawana wówczas za nieoficjalne mistrzostwa świata. W gronie triumfatorów tych zawodów znajdują się m.in. Josef Bradl, Helmut Recknagel, Jiri Raska oraz Bjoern Wirkola.

Coraz większy rozwój i wzrost popularności lotów narciarskich nie został przeoczony przez FIS. Ostatecznie na Kongresie w Opatii w 1971 roku zarządzono utworzenie Mistrzostw Świata w Lotach Narciarskich. Pierwszym organizatorem nie mógł zostać nikt inny, niż Planica. W 1972 roku na ówczesnej Velikance triumf odniósł Szwajcar Walter Steiner, który kilka tygodni wcześniej przegrał o 0,1 punktu olimpijskie złoto z Wojciechem Fortuną.

Po premierowej edycji w 1972 roku, Mistrzostwa Świata w lotach postanowiono rozgrywać co dwa lata. W tym wypadku wybrano lata nieparzyste, aby impreza odbywała sie naprzemiennie z igrzyskami olimpijskimi oraz MŚ w narciarstwie klasycznym. W 1973 roku czempionat zorganizowano w Oberstdorfie, a następnie jego gospodarzem było Bad Mitterndorf (1975) oraz Vikersund (1977). W 1979 roku w Planicy pierwszy medal dla Polski wywalczył Piotr Fijas, który rywalizację zakończył na trzeciej pozycji.

Ostatnie mistrzostwa rozgrywane w starym terminie miały miejsce w 1985 roku w Planicy. W tym samym sezonie rozegrano MŚ w narciarstwie klasycznym w Seefeld. FIS chciała jednak uniknąć sytuacji, aby obie imprezy rozgrywane były tej samej zimy. Tym samym lotniczy czempionat został przesunięty na lata parzyste. W 1986 roku zawody rozegrano w Bad Mitterndorf, a zarządzona wówczas cykliczność zawodów obowiązuje do dziś.

W tym samym czasie we władzach FIS znów pojawił się pomysł - z uwagi na bezpieczeństwo zawodników - ukrócenia polowania na rekord świata w długości lotu. Podczas MŚ w Planicy w 1985 roku Matti Nykaenen wylądował na 191 metrze. Po tym rezultacie FIS zaprzestała prowadzenia oficjalnego rekordu w długości skoku na nartach. Rok później w Bad Mitterndorf 191 metrów uzyskał Andreas Felder. Mistrzostwa w Austrii stały pod znakiem groźnie wyglądających upadków zawodników. FIS postanowiła interweniować.

W ten sposób została wprowadzona "Reguła 191". Miała ona powstrzymać zawodników, zachęcanych przez sponsorów i telewizje, do polowania na złamanie granicy dwustu metrów. Zgodnie z przepisem, za każdy skok powyżej 191 metrów zawodnik miał otrzymywać tyle punktów za odległość, ile by otrzymał za lądowanie na 191 metrze. Tym samym najdłuższe loty nie dawały skoczkom żadnego profitu w walce o wygraną w konkursie. O ile początkowo nie był to problem, o tyle rozwój dyscypliny doprowadził do kuriozalnej sytuacji na MŚ w Planicy w 1994 roku.

Już podczas treningów na Velikance złamana została granica 200 metrów. Najdłuższy lot weekendu oddał Espen Bredesen, który pewnie lądował na 209 metrze. Dalekie loty stały się bezpieczne, ale w przepisach wciąż obowiązywała "Reguła 191", która w realiach lat 90. nie miała już sensu. Działacze postanowili zatem poinstruować sędziów, aby za dalekie loty... automatycznie przyznawali wysokie noty, co miało złagodzić bolesną stratę punktową. Nie udało się jednak uniknąć skandalu. Roberto Cecon w finałowej próbie mistrzostw poszybował na 199 metr. Ta próba powinna w normalnych warunkach zagwarantować mu drugie miejsce. "Reguła 191" spowodowała jednak, iż Włoch był trzeci, o 5,1 punktu za Bredesenem. Zawodnicy wymienili się jednak medalami na konferencji prasowej, zaś kilka tygodni później FIS na zawsze wykreśliła kontrowersyjną zasadę z przepisów rozgrywania zawodów.

W 2004 roku podczas Mistrzostw Świata w Planicy po raz pierwszy rozegrano zawody drużynowe. Ich triumfatorami zostali Norwegowie, którzy okazali się lepsi od zespołów Finlandii oraz Austrii. W obecnej formule MŚ w lotach trwają cztery dni. W czwartek rozgrywana jest sesja treningowa oraz kwalifikacje do zawodów indywidualnych. Piątek i sobota są poświęcone na czteroseryjny konkurs indywidualny. Czempionat zamyka z kolei niedzielna rywalizacja zespołowa.

Przez blisko 39 lat Piotr Fijas był jedynym polskim medalistom MŚ w lotach. W 2018 roku w Oberstdorfie tytuł wicemistrza świata wywalczył jednak Kamil Stoch. Dodatkowo skoczek z Zębu sięgnął po drużynowy brąz, wspólnie z Piotrem Żyłą, Stefanem Hulą i Dawidem Kubackim.

Tylko trzech zawodników zdołało do tej pory dwukrotnie triumfować w Mistrzostwach Świata w Lotach Narciarskich. Jako pierwszy uczynił to Szwajcar Walter Steiner (Planica 1972 i Vikersund 1977). Następnie jego wyczyn wyrównali Sven Hannawald (Vikersund 2000 i Harrachov 2002) oraz Roar Ljoekelsoey (Planica 2004 i Bad Mitterndorf 2016). Niemiec i Norweg jako jedyny zdołali natomiast obronić mistrzowski tytuł.

W najbliższych latach może nas czekać poszerzenie programu MŚ w lotach narciarskich. Norwegowie próbują zrealizować plany o włączeniu do imprezy zawodów kobiet. Jako debiut konkurencji proponują termin 2022 roku, kiedy to czempionat zorganizuje Vikersund. Trudno jednak przewidzieć, iż FIS pozwoli na tak szybkie rozegranie zawodów pań na skoczni do lotów.

Najbliższe Mistrzostwa Świata w Lotach Narciarskich rozegrane zostaną w Planicy (2020) oraz Vikersund (2022).

Format rozgrywania konkursu indywidualnego Mistrzostw Świata w Lotach

W przeciwieństwie do innych światowych imprez w skokach narciarskich, Mistrzostwa Świata w lotach cechuje specyficzny format rozgrywania zawodów, który zmieniał się kilkukrotnie na przestrzeni lat.

1. 1972-1973 - Pierwsze dwie edycje MŚ w lotach narciarskich rozgrywano według znanego dobrze, obowiązującego dziś formatu. Konkurs indywidualny trwał dwa dni i składał się z czterech serii, po dwóch na dzień. Zwycięzcą zostawał zawodnik, który w czterech skokach zgromadził najwyższą notę punktową. Zarówno w Planicy jak i w Oberstdorfie nie udało się jednak rozegrać imprezy w pełnym formacie, kończąc rywalizację na dwóch seriach.

2. 1975 - Podczas MŚ w lotach narciarskich w Bad Mitterndorf testowano nowy format rozgrywania imprezy. Konkurs indywidualny trwał trzy dni. Każdego dnia zawodnicy oddwali dwie próby, z której lepsza była zaliczana do klasyfikacji mistrzostw. Tym samym w trakcie trzech dni skoczkowie oddawali sześć konkursowych skoków, z czego trzy próby (najlepsza z każdego dnia) wchodziły w skład ich noty końcowej.

3. 1977 - W trakcie MŚ w Vikersund udoskonalono format konkursu wprowadzony w Bad Mitterndorf. W trakcie trzydniowego konkursu indywidualnego zawodnicy oddwali nie dwa, a trzy skoki dziennie. Do klasyfikacji wciąż zliczany był tylko najlepszy skok dnia, czyli na dorobek punktowy skoczka składały się trzy z dziewięciu konkursowych prób.

4. 1979-1983 - Przez kolejne trzy edycje mistrzostw obowiązywała kolejna udoskonalona wersja trzydniowego konkursu indywidualnego. Zawodnicy wciąż oddawali trzy próby na dzień, ale tym razem zaliczano punkty z dwóch najlepszych prób dnia. Tym samym liczba skoków zliczanych do noty końcowej sportowca została zwiększona z trzech do sześciu (na dziewięć oddanych prób łącznie).

5. 1985-1992 - W 1985 roku postanowiono skrócić konkurs z trzech do dwóch dni. Tym samym zawodnicy oddawali łącznie sześć skoków (po trzy na dzień), z czego do klasyfikacji końcowej zliczane były punkty za cztery próby (po dwie najlepsze każdego dnia). System ten obowiązywał do 1992 roku.

6. Od 1994 roku - W 1994 roku przywrócono pierwotny format rozgrywania mistrzostw. Konkurs indywidualny trwa dwa dni. Każdego dnia zawodnicy oddają dwie konkursowe próby, zaś wszystkie cztery skoki (po dwa na dzień) składają się na notę końcową sportowca.

Dodatkowo w latach 1992-1998 Mistrzostwa Świata w lotach narciarskich były integralną częścią Pucharu Świata w skokach narciarskich. Dwudniowe zawody o tytuł mistrza świata były jednocześnie dzielone na dwa konkursy zaliczane do walki o Kryształową Kulę.